Εδώ και 2 δεκαετίες η νευροπλοήγηση (neuronavigation) αποτελεί μια εξαιρετικά βοηθητική διεγχειρητική τεχνική στην χειρουργική των παθήσεων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, με ιδιαίτερη χρησιμότητα στην χειρουργική των όγκων εγκεφάλου. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μέθοδο καθοδήγησης του νευροχειρουργού κατά τη διάρκεια επεμβάσεων στον εγκέφαλο, η οποία ανέκαθεν χρησιμοποιούσε τις προεγχειρητικές απεικονίσεις του εγκεφάλου, όπως είναι η μαγνητική ή αξονική τομογραφία ώστε να δημιουργήσει μέσω ενός ειδικού υπολογιστικού λογισμικού έναν χάρτη του εγκεφάλου του ασθενούς. Και ενώ στα πρώτα χρόνια της εμφάνισης της νευροπλοήγησης ήταν δυνατό να παρακολουθεί ο νευροχειρουργός κατά τη διάρκεια του χειρουργείου μόνο τη θέση ενός ειδικού εργαλείου εντόπισης (pointer) που ακουμπούσε στο σημείο του εγκεφάλου που ήθελε να αναγνωρίσει, σήμερα είμαστε σε θέση να συνδυάζουμε την τεχνική της νευροπλοήγησης με την εικονική πραγματικότητα (virtual reality) και την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence) και να γνωρίζουμε τι θα βρούμε σε βαθύτερα στρώματα του εγκεφάλου πριν καν φτάσουμε εκεί (Βιντεο 1).
Βίντεο 1. Με τη βοήθεια της νευροπλοήγησης γνωρίζουμε ότι ο όγκος εντοπίζεται σε κάτω από τον φλοίο του εγκεφάλου (δηλ. σε βαθύτερα στρώματα) στο σημείο που χειρουργούμε. Το περίγραμμα του όγκου είναι μαρκαρισμένο στην περίπτωσή μας με πορτοκαλί χρώμα.
Σήμερα δεν αρκούμαστε απλά στο να βασιζόμαστε στις προεγχειρητικές απεικονίσεις, όπως οι μαγνητικές τομογραφίες αλλά ιδανικά μπορούμε να συνδυάσουμε την νευροπλοήγηση με την διεγχειρητική υπερηχογραφία ή λοιπές απεικονίσεις ώστε να γνωρίζουμε σε πραγματικό χρόνο που ακριβώς είμαστε.
Η νευροπλοήγηση βρίσκει εφαρμογή τόσο σε παθήσεις του εγκεφάλου όσο και του νωτιαίου μυελού.
Η κύρια χρήση του είναι αναμφίβολα στην ογκολογία. Στην εικόνα 1 απεικονίζεται ο όγκος του εγκεφάλου με ανοικτό καφέ χρώμα, ενώ επίσης απεικονίζονται διάφορες πολύχρωμες δεσμίδες γύρω του καθώς και μερικές μέσα σε αυτόν, οι οποίες είναι ουσιαστικά νευρικές οδοί που είναι υπεύθυνες για κρίσιμες νευρικές λειτουργίες. Στην ουσία στόχος του χειρουργείου είναι να αφαιρέσουμε τον όγκο χωρίς να τραυματίσουμε τις δεσμίδες.
Στην εικόνα 2 φαίνεται μια άλλη χρήση της νευροπλοήγησης, στην περίπτωση αυτή για την αντιμετώπιση αγγειακών δυσπλασιών.
Η 3η εικόνα δείχνει μια πιστή 3D αναπαράσταση των φυσιολογικών και παθολογικών δομών σε έναν ασθενή με όγκο εγκεφάλου. Διακρίνονται τα αγγεία, νευρικές δομές, οι κοιλίες του εγκεφάλου καθώς και ο όγκος και η θέση του σε σχέση με τις φυσιολογικές δομές.
Για να λειτουργήσει η Νευροπλοήγηση χρειαζόμαστε
Βιοαισθητήρες, ειδικές κάμερες και οπτικά συστήματα (Εικ. 4 και 5) για να αντιλαμβάνεται το σύστημα την 3D θέση της κάποιου χειρουργικού εργαλείου και να τα απεικονίζει στον νευροχειρουργό.
Ειδικές τεχνικές της μαγνητικής τομογραφίας, όπως η μαγνητική δεσμιδογραφία (DTI, Diffusion Tensor Imaging), μπορούν να ενσωματωθούν στις δομές που απεικονίζει η νευροπλοήγηση. Ο συνδυασμός αυτός αυξάνει σαφέστατα την ασφάλεια του χειρουργείου, αφού πλέον γνωρίζουμε που βρίσκονται οι νευρικές δεσμίδες, δηλ. οι συνδέσεις των νευρικών οδών μέσα στον εγκέφαλο.
Η απλή χρήση της νευροπλοήγησης που να βασίζεται μόνο στις προεγχειρητικές βασικές μαγνητικές τομογραφίες είναι δυνατή από τους περισσότερους νευροχειρουργούς. Ωστόσο επιθυμητή είναι η αξιοποίηση όλων των σύγχρονων τεχνικών, όπως η χρήση της νευροπλοήγησης σε συνδυασμό με την εικονική πραγματικότητα, την δεσμιδογραφία και την διεγχειρητική υπερηχογραφία, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια στα χειρουργεία αλλά και για να αυξηθούν οι πιθανότητες ολικής αφαίρεσης του όγκου.
Το τελευταίο είναι δυνατό από νευροχειρουργούς που έχουν μεγάλη χειρουργική εμπειρία σε μεγάλα διεθνή αναγνωρισμένα νευροχειρουργικά κέντρα με μεγάλο όγκο ασθενών. Ο Καθ. Γούσιας είναι διεθνώς αναγνωρισμένος για την ειδίκευση του σε χειρουργεία όγκων εγκεφάλου υπό νευροπλοήγηση, ενώ έχει κληθεί να συμμετάσχει ως expert στην νευροογκολογία και νευροπλοήγηση στις κρίσεις των νέων τεχνολογικών εξελίξεων σε διεθνή συστήματα νευροπλοήγησης κατά τη διάρκεια των δοκιμών τους. Επίσης είναι από τους ελάχιστους νευροχειρουργούς στην Ευρώπη που χρησιμοποιεί τον διεγχειρητικό υπέρηχο για να αυξάνεται η ακρίβεια της νευροπλοήγησης.
Ακολουθηστε μας
