Το τρίδυμο νεύρο είναι μικτό νεύρο, το οποίο σημαίνει ότι τόσο μεταδίδει αισθητήρια ερεθίσματα από το πρόσωπο στον εγκέφαλο, όσο και ελέγχει κινητικά τους μασητικούς και τους κροταφικούς μύες.
Εάν το τρίδυμο νεύρο ερεθίζεται εμφανίζεται έντονος πόνος σε συγκεκριμένες περιοχές του προσώπου, η λεγόμενη νευραλγία τριδύμου. Ο νευραλγία τριδύμου είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο ισχυρούς πόνους στο ανθρώπινο σώμα, ο οποίος μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην καθημερινότητα του ασθενούς. Έχουν αναφερθεί μέχρι και απόπειρες αυτοκτονίας σε αθεράπευτους πόνους. Η πορεία της ασθένειας ποικίλει, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να είναι χωρίς συμπτώματα για εβδομάδες και μήνες, ενώ άλλοι παραπονιούνται ότι οι κρίσεις του πόνου γίνονται πιο συχνές καθώς η ασθένεια εξελίσσεται. Στα αρχικά του στάδια μπορεί να παρερμηνευθεί ως πονόδοντος. Συχνό φαινόμενο αποτελεί η αφαίρεση πολλών δοντιών μέχρι να αποκαλυφθεί η σωστή διάγνωση.
Μια συνηθισμένη αιτία ερεθισμού είναι μια ανατομική παραλλαγή, όπου οι γειτονικές αρτηρίες , συνήθως η arteria cerebelli superior ασκεί πίεση στο τρίδυμο (Eικόνα 1). Παρόμοια πίεση μπορεί να προκαλέσει ένας όγκος στην περιοχή ή μια άλλη βλάβη. Ένας τραυματισμός στο πρόσωπο μπορεί επίσης να τραυματίσει κλάδους του τριδύμου με το ίδιο αποτέλεσμα. Επίσης ασθένειες που προκαλούν νευροπάθειες, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια άλλη συχνή αιτία.
Καθώς μεγαλώνετε, αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης νευραλγίας του τριδύμου, η οποία είναι πολύ επώδυνη. Ωστόσο, αυτή η μορφή πόνου στο πρόσωπο εμφανίζεται σχετικά σπάνια: περίπου 4 στους 100.000 ανθρώπους υποφέρουν από νευραλγία τριδύμου κάθε χρόνο.
Η νευραλγία του τριδύμου εμφανίζεται σε κρίσεις, εμφανίζεται ξαφνικός, πολύ δυνατός και διαπεραστικός πόνος, ο οποίος περιορίζεται στη μία πλευρά του προσώπου σε έναν ή περισσότερους από τους 3 κλάδους του τριδύμου.
Η κρίση διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα έως το πολύ δύο λεπτά. Συνήθως μετά την κρίση ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός. Ο πόνος μερικές φορές συνοδεύεται από αντανακλαστικούς μυϊκούς σπασμούς στην πληγείσα πλευρά του προσώπου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η νευραλγία τριδύμου είναι επίσης γνωστή ως tic douloureux.
Δεδομένου ότι οι κρίσεις πόνου είναι πολύ σοβαρές και συναισθηματικά επιβαρυντικές πολλοί ασθενείς υποφέρουν επίσης από κατάθλιψη. Πολλοί από αυτούς μάλιστα παραλείπουν καθημερινά γεύματα και χάνουν βάρος από φόβο για την επόμενη κρίση. Δεν είναι σπάνιες οι φορές, που οι ασθενείς προχωρούν σε απόπειρες αυτοκτονίας, όπως αναφέρεται στο αφιέρωμα της Γερμανικής εφημερίδας Ruhr Nachrichten (Ειδήσεις της περιοχής του Ρουρ) στον τότε Διευθυντή της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Ακαδημαϊκού Νοσοκομείου του Πανεπιστημίου του Μούνστερ Καθηγ. κ. Γούσια (Εικ.1).

Διάφορες καταστάσεις ή κινήσεις ρουτίνας μπορεί να εκλύσουν μια κρίση νευραλγίας τριδύμου, όπως το
Αν και τα συμπτώματα που αναφέραμε πιο πάνω είναι ενδεικτικά για μια νευραλγία τριδύμου, σε πολλούς ασθενείς υπάρχει καθυστερημένη διάγνωση, αφού αρχικά τα παράπονα αποδίδονται σε οδοντιατρικές παθήσεις. Μόλις υπάρξει υποψία για νευραλγία τριδύμου ενδείκνυται μια μαγνητική εγκεφάλου με σκιαγραφικό και μαγνητική αγγειογραφία για μια λεπτομερή εικόνα των αιμοφόρων αγγείων και για την διερεύνηση κάποιας πίεσης του τρίδυμου νεύρου στην περιοχή έκφυσής του από το στέλεχος. Αυτή μπορεί να προκαλείτε από κάποιο αγγείο ή όγκο ή άλλη αλλοίωση της περιοχής, όπως αγγειακές δυσπλασίες.
Στο παρακάτω βίντεο 1 όπως και στην εικόνα 2 φαίνεται η πίεση του τριδύμου νεύρου από την άνω παρεγκεφαλιδική αρτηρία.
Όταν δεν απεικονίζεται κάποια πίεση στο νεύρο τότε ερευνάται κάποιος διαφορετικός λόγος, όπως μια απομυελινωτική νόσος, π.χ σκλήρυνση κατά πλάκας, για την διάγνωση της οποίας θα χρειασθεί επίσης μια οσφυονωτιαία παρακέντηση. Θα παρθεί μια μικρή ποσότητα εγκεφαλονωτιαίου υγρού από την σπονδυλική στήλη και θα εξετασθεί στο εργαστήριο. Πραγματοποιούνται επίσης εξετάσεις αίματος για να διευκρινισθούν άλλες ύποπτες διαγνώσεις.
Όταν οι κρίσεις της νευραλγίας του τριδύμου είναι συχνές, και το αίτιο δεν είναι κάποιος όγκος, ενδείκνυται αρχικά η φαρμακευτική αγωγή. Τα αναλγητικά με οξεία δράση συνήθως δεν είναι αποτελεσματικά. Αντιθέτως, προτιμώνται αντιεπιληπτικά φάρμακα , τα οποία μειώνουν εκ των προτέρων την αγωγιμότητα των νεύρων, όπως καρβαμαζεπίνη ή οξκαρβαμαζεπίνη καθώς και φάρμακα που προστατεύουν το περίβλημα των νευρικών αξόνων, όπως η γκαμπαπεντίνη. Συμπληρωματικά δίδεται και βακλοφαίνη.
Η χειρουργική επέμβαση είναι η θεραπεία εκλογής για τη νόσο όταν πλέον τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά και ο πόνος ανυπόφορος. Οι χειρουργικές επεμβάσεις χωρίζονται ουσιαστικά στις επεμβάσεις που
Στην πρώτη περίπτωση αφαιρείται το αίτιο της πίεσης είτε με αφαίρεση ενός όγκου ή με την μετατόπιση των αγγείων που πιέζουν το τρίδυμο νεύρο και την τοποθέτηση ενός τeflon ανάμεσα στο αγγείο και στο νεύρο (Εικόνα 3). Η τελευταία επέμβαση ονομάζεται νευρο-αγγειακή αποσυμπίεση κατά Janetta και γίνεται ως επι το πλείστων ενδοσκοπικά. Η προσπέλαση είναι οπισθοωτιαία με μικρή κρανιοτομή κλειδαρότρυπας. Η τελευταία έχει μια αποτελεσματικότητα πάνω από 90% αποτελεσματικής μείωσης του πόνου.
Οι επεμβάσεις καταστροφής του νεύρου , ιδιαίτερα του γαγγλίου Gasseri , από το οποίο περνούν και οι τρεις κλάδοι του, ενδείκνυνται όταν υπάρχει μια απομυελωνιτική νόσος , όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει κάποια πίεση στο νεύρο για να επιχειρηθεί μια απελευθέρωση του νεύρου αλλά το αίτιο βρίσκεται στην υποκείμενη νόσο. Αναγκαστικά, αν ο ασθενής δεν μπορεί να ανεχθεί τους πόνους του, μπορεί να συζητηθούν οι μέθοδοι θερμοκαυτηριασμού, κρυοπηξίας ή πίεσης με μπαλόνι ώστε να καταστραφούν οι νευρικές ίνες. Μια εναλλακτική μέθοδος είναι η πίεση του γάγγλιου με μπαλόνι. Οι προαναφερθείσες μέθοδοι ουσιαστικά δεν έχουν τομή αφού η προσπέλαση τους γίνεται μέσω μιας λεπτής βελόνης που εισέρχεται περίπου 2,5 εκατοστά πλάγια της γωνίας του στόματος. Έχουν ποσοστό επιτυχίας 70-80% για επαρκή μείωση του πόνου , ενώ συνήθως η διάρκεια της βελτίωσης υπολογίζεται σε ένα με δυο χρόνια.
Η ακτινοχειρουργική έχει εφαρμοσθεί επίσης σε μερικές περιπτώσεις νευραλγίας τριδύμου.
Στην περίπτωση μιας νευροπάθειας μπορεί να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι της λειτουργικής νευροχειρουργικής, όπως τοποθέτηση υποδορίων ηλεκτροδιών ή διέγερση του γαγγλίου.
Εάν η κατάθλιψη εμφανιστεί ως αποτέλεσμα του έντονου πόνου, ο ασθενής χρειάζεται επιπλέον ψυχολογική βοήθεια.

